La Scola auta spezialisada dal Grischun (SAS Grischun) vul cooperar pli stretgamain cun las regiuns dal chantun e s'engaschar en il rom da questa cooperaziun per il svilup permanent da las regiuns. Sut la batgetta dal departament per il svilup en il territori alpin ha ella inizià il 2021 in laboratori real en Surselva per rinforzar la collavuraziun tranter la perscrutaziun e la pratica. Quest laboratori real ha num «Surselva Lab»; el duai sustegnair il svilup regiunal cun metodas participativas da la scienza applitgada ed esser il lieu, nua che la perscrutaziun e la pratica s'inscuntran – la cuminanza da perscrutadras e perscrutaders e studentas e students da la FH Grischun e la regiun Surselva, sia populaziun, las interpresas indigenas e la politica. Quai porscha schanzas da sviluppar ensemen cun las acturas ed ils acturs en la regiun soluziuns per in avegnir positiv da la Surselva sco lieu da viver e da lavurar. Igl è la finamira da crear per la regiun ina plivalur sociala, economica ed ecologica duraivla cun experiments reals.

Tgei fa il «Surselva Lab» exact?

Ensemen cun acturs dalla regiun dueien ins identificar damondas da principi e definir tematicas d’accent surordinadas. Cun projects concrets eis ei previu da luvrar vid novas ideas sco era sviluppar ed exercitar novas sligiaziuns.

Las rollas dils acturs involvai dalla scienzia eis ei da

• perscrutar,
• lantschar process e
• modernisar («facilitator»),
• includer l’expertisa ed
• analisar e reflectar ils resultats.

Cun includer studentas e students seresulta per tuts involvai ina schanza supplementara: las studentas ed ils students rimnan experientschas praticas e secolligian gia baul cun patruns da lavur potenzials. Ils patruns anflan da lur vart forzas da lavur qualificadas. Tras la cooperaziun da commembers dil sistem scientific ch’ein aunc buca intretschai ellas rollas classicas dalla scienzia seresultan ulteriuras perspectivas per la pratica e la Scol’aulta.

Tgei finamiras ha il «Surselva Lab»?

Il «Surselva Lab» vul gidar a sligiar sfidas regiunalas cun

• instradar cun claras finamiras process da transformaziun che scaffeschan ina plivalur persistenta sociala, economica ed ecologica
• dar accents ed impuls per innovaziuns e «renovar» sistems vegls.
• Concretamein vulan ins contonscher las suandontas finamiras:
  • rinforzar l’economia regiunala (sensibilisar e rinfrestgar circulaziuns regiunalas ed iniziativas dalla digitalisaziun ell’agri- e selvicultura)
  • dar impuls per la transformaziun (cavazzin «economia da circulaziun»)
  • stimular e dar slontsch ad energias regenerablas (cavazzin «hidrogen»)
  • utilisar las schanzas dalla digitalisaziun per organisar da niev gl’ambient da viver ed il mund dalla lavur
  • scaffir e garantir plazzas da lavur qualificadas cun rinforzar l’economia regiunala

Co stat ei cul horizont da temps dil «Surselva Lab»?

Il «Surselva Lab» ha ina perspectiva a liunga vesta. Per garantir ina fasa introductiva finanzialmein segira, dattan la Regiun Surselva e la Scol’aulta specialisada dil Grischun ina finanziaziun da partenza ch’ei limitada pil mument sin treis onns (2022-2024). Igl ei pusseivel da prolungir quella sin maximal tschun onns tochen la fin dil 2026.

Ina evaluaziun vegn a decider da prolungir la finanziaziun da partenza per ulteriurs dus onns cun far las adattaziuns necessarias ni d’interrumper la collaboraziun e la co-finanziaziun.

Suenter la fasa da partenza da maximalmein tschun onns (naven dil 2026) sto il «Surselva Lab» purtar finanzialmein sesez, eventualmein era cun agid da sponsurs externs (p. ex. donaturs, fundaziuns) ni promoziuns publicas.

Tgei projects vegnan fatgs?

Projects da perscrutaziun transdisciplinars
Incumbensa centrala dil «Surselva Lab» eis ei d’organisar projects da perscrutaziun transdisciplinars. Ils resultats da quels dueien era metter en moviment proceduras da transformaziun ell’economia (p. ex. d’in’economia lineara ad ina circulara; innovaziuns ed alternativas per l’economia hidraulica ed energetica), ella societad (p. ex. midar il cumportament da consumar e dalla mobilitad) sco era el svilup dil territori. Duront la lavur da perscrutaziun vegn la purschida adattada cuntinuadamein als basegns ed allas situaziuns da partenza che semidan ella regiun. Quei succeda en stretg contact cullas gruppas involvadas.

Projects per studentas e students ella regiun
Studentas e students dils pli differents secturs specialisai (p. ex. turissem, inschignieria da construcziun, architectura) san elaborar damondas dalla scienzia applicada. El cass da projects da semester vegnan quellas mintgamai definidas e publicadas respectivamein surdadas culs docents. Damondas pli grondas e vastas san era vegnir publicadas ed elaboradas en fuorma da tesas per lavurs da bachelor ni master. Pensum dil Reallabor Surselva eis ei da coordinar quellas.

Projects da perscrutaziun e servetschs

La realisaziun da projects da perscrutaziun transdisciplinars è l'incumbensa essenziala dal Surselva Lab. Ils resultats duain esser la basa per iniziar process da transfurmaziun concrets en l'economia (p.ex. transfurmar l'economia lineara en in'economia circulara u sviluppar innovaziuns ed alternativas per l'economia d'aua e d'energia), en la societad (p.ex. midar il cumportament da consum e mobilitad) ed en il svilup dal territori. Grazia la preschientscha fisica da la scola auta en las regiuns e grazia al barat intensiv cun las gruppas d'interess regiunalas po la purschida vegnir adattada cuntinuadamain als basegns da questas gruppas en mira ed a las situaziuns localas.

Projects da studentas e students

Las studentas ed ils students da las differentas disciplinas (p.ex. turissem, inschigneria da construcziun, architectura) survegnan la pussaivladad dad applitgar metodas scientificas per elavurar dumondas che vegnan definidas en il rom da projects da semester ensemen cun la docenta u il docent e publitgadas resp. surdadas. Da tematicas pli cumplessivas san las persunas interessadas s'occupar er en il rom d'ina lavur da bachelor u da master. La coordinaziun da las lavurs fa il Surselva Lab.

Via dil Glogn 22a, 7130 Glion
E-Mail: reallabor@clutterfhgr.ch